Türkiye, Kara Para Aklama ile Mücadele Kapsamında Finansal Gözlemci MASAK'a Kripto Hesaplarını Dondurma Yetkisi Verdi

Etkinlik Detayı

Türkiye, banka ve kripto para hesaplarını dondurma ve yönetme konusunda Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK)'a geniş yetkiler vererek, özellikle dijital varlıklara yönelik finansal denetimini önemli ölçüde güçlendirmeye hazırlanıyor. Bu girişim, hükümetin kara para aklama ve diğer yasa dışı finansal faaliyetlerle mücadele etme ve uluslararası düzenleyici çerçevelere uyumu sağlama stratejisinin temel taşlarından biridir.

11. Yargı Paketi'nin bir parçası olarak parlamentoya sunulması beklenen taslak yasa, MASAK'a bankalarda, ödeme şirketlerinde, dijital cüzdanlarda ve kripto platformlarında yasa dışı planlara karıştığından şüphelenilen hesapları kapatma yetkisi veriyor. Hesap kapatmalarının yanı sıra, MASAK işlem limitleri koyabilecek, mobil bankacılık erişimini geçici olarak engelleyebilecek ve suç teşkil eden faaliyetlerle ilişkili kripto para adreslerini kara listeye alabilecek. Bu yeni yetkilerin temel odak noktası, suçlular tarafından dolandırıcılık, yasa dışı bahis ve kara para aklama için sıklıkla kullanılan "kiralanmış" hesapları hedeflemektir.

Bu düzenleyici iyileştirmeler, küresel Kara Para Aklamayı Önleme (AML) ve Terör Finansmanıyla Mücadele (CFT) standartlarını belirlemekten sorumlu uluslararası bir kuruluş olan Mali Eylem Görev Gücü (FATF)'nin tavsiyeleriyle uyumludur. Türkiye'nin bu standartlara olan bağlılığı, Haziran 2024'te FATF'nin "gri listesinden" çıkarılmasıyla vurgulanmıştır. Yeni önlemler, MASAK'ın şüpheli işlemlere daha etkili ve hızlı yanıt vermesini sağlayarak finansal sistemin bütünlüğünü güçlendirmek üzere tasarlanmıştır.

Daha detaylı düzenleyici kapsamı belirten yeni yönergeler, kripto hizmet sağlayıcılarının 15.000 Türk Lirası'nı (yaklaşık 360 ABD Doları) aşan işlemler için kimlik bilgilerini toplamasını ve tüm transferler için en az 20 karakterlik bir işlem notu eklemesini zorunlu kılıyor. Para çekme süreçlerinde de yeni gecikmeler yaşanacak; yeni hesaplardan ilk kez para çekme işlemleri için 72 saatlik bir bekletme süresi, sonraki işlemler için ise 48 saatlik bir gecikme uygulanacak. Stabilcoin transferleri günlük 3.000 ABD Doları ve aylık 50.000 ABD Doları ile sınırlandırılacak; ancak Seyahat Kuralı'na uyan ve tam gönderici/alıcı bilgilerini toplayan platformlar bu limitlerin iki katını sunabilecek. Platformların uyumsuzluğu, para cezaları, lisans reddi veya tamamen iptali dahil olmak üzere önemli cezalarla sonuçlanabilir.

Mart ayının başlarında, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kripto varlık hizmet sağlayıcıları (CASP'ler) için lisanslama ve işletme gereksinimlerini getirerek, borsalar, cüzdan sağlayıcıları ve saklayıcılar üzerinde kapsamlı bir denetim yetkisi sağlamıştır. Bu düzenlemeler, minimum sermaye gereksinimlerini içerir: kripto para borsaları için 4,1 milyon ABD Doları ve saklayıcılar için 13,7 milyon ABD Doları. Ayrıca, MASAK'ın yeni rejimi bir şeffaflık atağı da içermektedir; borsaların yeni token listelerini Türkiye'nin Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) açıklamasını ve kullanıcı fonlarının %95'inin onaylı saklayıcılarda saklanmasını, sadece %5'inin borsalarda kalmasını zorunlu kılan sıkı saklama gereksinimleri getirmiştir.

Finansal Mekanizmalar ve Düzenleyici Çerçeve

Türkiye'nin yeni düzenleyici hamlesinin finansal mekanizmaları, işlem akışları ve hizmet sağlayıcı operasyonları üzerindeki ayrıntılı kontrole odaklanıyor. MASAK'a hesapları dondurma ve işlem limitleri uygulama yetkisi verilerek, hükümet yasa dışı finansal ağların operasyonel etkinliğini bozmayı hedefliyor. 15.000 Türk Lirası üzerindeki işlemler için zorunlu kullanıcı kimlik bilgilerinin toplanması ve 20 karakterlik işlem notu gerekliliği, fonları takip etmek ve şüpheli kalıpları belirlemek için kritik veri noktaları olarak hizmet ediyor. Özellikle yeni hesaplar için kademeli para çekme gecikmeleri, fonlar tamamen gizlenmeden veya platform dışına taşınmadan önce müdahale için pencereler oluşturuyor.

Stabilcoin işlem limitleri, aktif trader'lar için kısıtlayıcı olabilse de, yasa dışı faaliyetler için stabilcoin kullanımındaki belgelenmiş artışa doğrudan bir yanıttır. Seyahat Kuralı'na uyan platformlar için artırılmış limitler sağlayan hüküm, sınır ötesi işlemlerde daha yüksek bir veri şeffaflığı standardını teşvik eder; bu da FATF tavsiyelerinin önemli bir bileşenidir. CASP'ler için minimum sermaye gereksinimleri, borsalar için 4,1 milyon ABD Doları ve saklayıcılar için 13,7 milyon ABD Doları olarak belirlenmiş olup, hizmet sağlayıcı ekosistemi içinde finansal istikrarı ve hesap verebilirliği sağlamak, iflasları önlemek ve tüketici korumasını artırmak amacıyla tasarlanmıştır. %95 soğuk depolama zorunluluğu, kullanıcı fonlarının borsaya özgü risklere maruz kalmasını sınırlayarak varlık güvenliğini daha da güçlendirir.

İş Stratejisi ve Piyasa Konumlandırması

Türkiye'nin kripto piyasası konumlandırması, yalnızca spekülatif ilgiden ziyade makroekonomik baskılarla önemli ölçüde yönlendirilmesi nedeniyle benzersizdir. Türk Lirası (TRY)'nın 2020 ile 2024 yılları arasında iç satın alma gücünün %450'den fazla değer kaybetmesi, milyonlarca vatandaşı servetlerini korumak için alternatifler aramaya itmiştir. Bu durum, kripto para benimsenmesinde bir artışa yol açmış ve Chainalysis 2025 Kripto Benimseme raporuna göre Türkiye, benimsenme açısından küresel olarak 14. en büyük kripto piyasası haline gelmiştir. Ülkenin kripto endüstrisinin bu yıl yaklaşık 2,2 milyar ABD Doları gelir elde etmesi ve 2026 yılına kadar 2,6 milyar ABD Dolarına yükselmesi, tahmini olarak 24-26 milyon kullanıcıya ulaşması beklenmektedir.

Türkiye'de faaliyet gösteren kripto işletmeleri için stratejik etkiler önemlidir. Düzenlemeler daha güvenli ve uyumlu bir ortam yaratmayı hedeflerken, aynı zamanda artan operasyonel karmaşıklıklar ve uyum maliyetleri de getirmektedir. Bu değişim, Coinbase gibi bazı uluslararası oyuncuların Türkiye pazarına girme ön başvurularını geri çekmesine ve Binance'in yerel düzenlemelere uyum sağlamak için perakende referans programını sonlandırmasına neden olmuştur. Sermaye yeterliliği ve gelişmiş KYC/AML prosedürleri de dahil olmak üzere sıkı gereklilikler, rekabet ortamını yeniden şekillendirebilir, iyi sermayelendirilmiş ve uyumlu kuruluşları desteklerken, daha küçük veya daha az adapte olabilen firmaları potansiyel olarak caydırabilir.

Düzenleyici sıkılaştırmaya rağmen, enflasyona karşı bir hedge olarak kriptoya olan temel talep güçlü kalmaya devam etmektedir. 2021'den bu yana Lira-kripto çiftlerinin işlem hacmi %800'ün üzerinde artmış ve USDT/TRY çifti 2024'te Binance'in hacim listelerinde yaklaşık 22 milyar ABD Doları ile zirveye çıkmıştır. Bu durum, düzenleyici ortamın giderek daha kısıtlayıcı hale gelmesine rağmen, Türkiye'deki kripto benimsemesinin temel piyasa itici güçlerinin derinlere kök salmış olduğunu göstermektedir.

Daha Geniş Piyasa Etkileri

Türkiye'deki yoğunlaşan düzenleyici çerçeve, daha geniş Web3 ekosistemi ve küresel yatırımcı duyarlılığı için önemli sonuçlar doğurmaktadır. Kısa vadede, artan uyum yükleri ve hesap dondurma potansiyeli, özellikle bireysel kullanıcılar ve kısa vadeli trader'lar arasında likidite ve işlem aktivitesinde azalmaya yol açabilir. Yeni para çekme gecikmeleri ve stabilcoin limitleri, kullanıcı deneyimini etkileyebilir ve bazılarını artan risklere rağmen daha az düzenlenmiş yollara yönlendirebilir.

Ancak uzun vadede, bu önlemlerin amacı daha düzenli ve güvenli bir kripto ekosistemi geliştirmek, potansiyel olarak kurumsal yatırımcıları çekmek ve Türkiye içinde dijital varlık alanına olan güveni artırmaktır. FATF standartlarına uyum, kripto para birimlerini finansal sistemlerine entegre ederken benzer zorluklarla boğuşan diğer uluslar için bir yol haritası görevi görebilirken, yasa dışı finans risklerini azaltabilir. FATF'nin kendisi de, yargı alanlarının sanal varlıkları düzenlemede ilerleme kaydettiğini, ancak lisanslama, kayıt ve denizaşırı VASP'lerden kaynaklanan risklerin azaltılması konusunda daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.

Türkiye deneyimi, artan küresel gerilimi gözler önüne seriyor: çeşitli ekonomik faktörler tarafından yönlendirilen kripto para birimlerinin hızlı, çoğu zaman organik benimsenmesi, istikrar ve suç önleme amaçlı sıkı hükümet denetimiyle giderek daha fazla karşı karşıya gelmektedir. Düzenlemeler başlangıçta inovasyonun önünde bir engel olarak algılansa da, savunucuları bunların dijital varlık endüstrisinin sürdürülebilir büyümesi ve meşrulaşması için gerekli olduğunu savunmaktadır. Türkiye'deki sonuç, yüksek kripto benimseme oranına sahip bir ülkenin kapsamlı düzenlemeye giden karmaşık yolu nasıl yönettiğine dair kritik bilgiler sunacak ve potansiyel olarak kurumsal kripto benimsemesi ve yatırımcı güvenindeki küresel trendleri etkileyecektir.